W dniach 17-19 października 2018 r. w Ośrodku Edukacyjno-Naukowym ZPKWŚ w Smoleniu odbyła się Jubileuszowa  XXV Międzynarodowa Szkoła Ochrony Przyrody Obszarów Krasowych. Honorowy patronat nad wydarzeniem objęli: Marszałek Województwa Śląskiego Pan Wojciech Saługa, Wojewoda Śląski Pan Jarosław Wieczorek oraz Rektor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach Pan prof. dr hab. Andrzej Kowalczyk.

Organizatorami w tym roku były następujące instytucje: Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego,  AOPK ČR - Správa CHKO MORAVSKY KRAS (Republika Czeska) i Katedra Geomorfologii Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego. W skład komitetu honorowego weszli: RNDr. Leoš Štefka - Dyrektor Spravy CHKO Moravski Kras, (Czechy); Kęstutis Baronas - Directorate of the Biržai Regional Park (Litwa); prof. dr hab. Leszek Marynowski - Dziekan Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego; mgr inż. Jan Lamch - Dyrektor Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego.

Międzynarodowa Szkoła Ochrony Przyrody Obszarów Krasowych (Szkoła Krasu) jest konferencją, która na stałe wpisana została do kalendarza sesji związanych z tematyką ochrony przyrody – ochroną obszarów krasowych. Celem Szkoły jest wymiana doświadczeń w gronie służb ochrony przyrody, samorządów, przedstawicieli ośrodków naukowych, lokalnych społeczności, organizacji pozarządowych oraz w gronie partnerów z zagranicy: Czech, Słowacji, Litwy, Węgier, Bułgarii oraz Ukrainy. Szkoła została zainicjowana na początku lat 90. XX w., w okresie rodzenia się, po zmianach ustrojowych, nowej organizacji ochrony przyrody w krajach Europy Środkowej i od początku służy bardziej skutecznej ochronie obszarów krasowych, w warunkach istniejącego zagospodarowania i użytkowania terenu.

W 2018 roku miała miejsce XXV, Jubileuszowa edycja Międzynarodowej Szkoły Ochrony Przyrody Obszarów Krasowych, która podobnie jak pierwsza, odbyła się na obszarze Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Było to podsumowanie efektów mijających 25 lat Szkoły oraz  dyskusja na temat przyszłości ochrony przyrody obszarów krasowych. 

Pierwsza część sesji referatowej była podsumowaniem 25 lat Międzynarodowej Szkoły Ochrony Przyrody Obszarów Krasowych, podczas której głos zabrali: Jan Lamch - Dyrektor ZPKWŚ, Leos Stefka - Dyrektor AOPK ČR Sprava CHKO Moravsky Kras, Andrzej Tyc - Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski. Nie zabrakło wspomnień oraz ciekawych zdjęć z pierwszych edycji konferencji.

Po krótkiej przerwie obrady wznowił swoim wystąpieniem Antonin Tuma (CHKO Moravski Kras) pt.: Ochrana krasových jevu. Następnie o ochronie obszarów krasowych w Bułgarii opowiedzieli pracownicy Bułgarskiej Akademii Nauk: Dilyana Stefanova, Petar Stefanov. Z kolei Dyrektor Birżai Regional Park Kęstutis Baronas, przybliżył problemy zarządzania terenami krasowymi na Litwie w wystąpieniu pt.” Management of karstic territories Biržai Regional Park“. Międzynarodowy blok wystąpień uzupełnił Dyrektor Pienińskiego Parku Vladimír Kĺč z referatem „Zwiększona świadomość ekologiczna poprzez Pieniński Park Narodowy”.

Drugą część sesji referatowej rozpoczął przedstawiciel Litewskiego Instytutu Geologicznego  Jonas Satkūnas z referatem: Investigations and  management of karst phenomena in Biržai regional park. Następnie przedstawiciel Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach – Damian Czechowski wygłosił referat, pt. „Jaskinie jako przedmiot ochrony w obszarach Natura 2000 na Wyżynie Częstochowskiej”. Kolejnym prelegentem był przedstawiciel Zespołu Małopolskich Parków Krajobrazowych – Piotr Dmytrowski, który przybliżył problemy ochrony i promocji przyrody nieożywionej na terenie Jurajskich Parków Krajobrazowych. Maria Baścik (Uniwersytet Jagielloński) wraz z Dorotą Okoń (ZPKWŚ) poruszyły zagadnienia związane ze stanem ochrony obszarów źródliskowych na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej.

W popołudniowej sesji swoje referaty zaprezentowali również: Andrzej Tyc
z Uniwersytetu Śląskiego („Ochrona zjawisk krasowych na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej”) i Adam Skwara z RDOŚ Katowice („Czynna ochrona obiektów geologicznych na przykładzie Jaskini Szachownica”).

Drugiego dnia odbyła się sesja terenowa, a pierwszym przystankiem był rezerwat Parkowe, w którym uczestnicy zobaczyli pomnik przyrody Brama Twardowskiego oraz obszary źródliskowe rzeki Wiercica. Następnie odwiedzono kamieniołom Lipówka w Rudnikach, a głównym punktem była ścieżka dydaktyczna położona na jego terenie. Potem we Mstowie, Z-ca Wójta Pan Adam Markowski, przedstawił krótką prezentację o walorach przyrodniczych i krajobrazowych gminy, a następnie poprowadził grupę prezentując wzgórze Szwejcera, źródła we Mstowie i Górę Wał.

Trzeciego dnia odbyła się sesja referatowa pn. Edukacja i prewencja, w której swoje referaty przedstawili: Leos Stefka (CHKO Moravski Kras), Michał Poros (Geopark Kielce, Centrum Geodedukacji), Petar Stefanov, Dilyana Stefanova (Bulgarian Academy of Sciences,), Eugeniusz Milczarski (Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Łódzkiego), Anna Śliwińska–Wyrzychowska (Stowarzyszenie Ruch Inicjatyw Społeczno-Ekologicznych "Przytulia") oraz Piotr Niedbał (ZPKWŚ).

Kończąca konferencję sesja terenowa prowadziła ścieżką edukacyjną ZPKWŚ w Dolinie Wodącej wraz z Jaskinią Biśnik, która wielokrotnie była tematem przewodnim spotkań „Szkoły Krasu”. Ostatnim akcentem było zwiedzanie ruin zamku Pilcza w Smoleniu.

Po powrocie do Ośrodka nastąpiło podsumowanie obrad tegorocznej "Szkoły” oraz zaproszenie do udziału w kolejnej konferencji, która według wstępnych planów ma się odbyć na terenie Morawskiego Krasu.

Składamy serdeczne podziękowania uczestnikom tegorocznej konferencji za aktywny udział w każdej z jej części .

P. Andrzej Feliksik opowiada o historii zamku Pilcza w Smoleniu (fot. M. Piątkowska)

P. Andrzej Tyc wspomina pierwszą Szkołę Krasu (fot. P. Kokoszka)

P. Anna Śliwińska - Wyrzychowska przybliża genezę powstania ścieżki w Kamieniołomie Lipówki (fot. P. Kokoszka)

P. Dorota Okoń nad źródłami Zygmunta w Złotym Potoku (fot. P. Kokoszka)

P. Ewa Żurowska - Oleś opowiada o planowanych zabiegach na ostańcu skalnym Brama Twardowskiego w rezerwacie Parkowe (fot. P. Kokoszka)

Góra Wał (fot. P. Kokoszka)

Kolejny przystanek na ścieżce dydaktycznej w Kamieniołomie Lipówki (fot. P. Kokoszka)

Krajobraz na północną część PK Orlich Gniazd (fot. P. Kokoszka)

Pamiątkowe zdjęcie pod Skałą Biśnik (fot. M. Piątkowska)

Pan Zastępca Wójta Gminy Mstów Adam Markowski opowiada o walorach Góry Szwecera (fot. P. Kokoszka)

Pan Piotr Niedbał (ZPKWŚ) w referacie podsumowującym 5 letni okres patroli prewencyjnych (fot. P. Kokoszka)

Prezentacja walorów przyrodniczych i krajobrazowych w gminie Mstów (fot. P. Kokoszka)

Przedstawiciel RDOŚ w Katowicach - P. Damian Czechowski z referatem "Jaskinie jako przedmiot ochrony w obszarach Natura 2000 na Wyżynie Częstochowskiej (fot. P. Kokoszka)

Przywitanie przybyłych gości przez Dyrektora ZPKWŚ - P. Jana Lamcha (fot. P. Kokoszka)

Sesja terenowa 3 dnia Szkoły (fot. PM. Piątkowska)

Uczestnicy Szkoły Krasu nad Wartą we Mstowie (fot. P. Kokoszka)

Źródło spod Góry Wał we Mstowie (fot. P. Kokoszka)