Standardy Ochrony Małoletnich

w Zespole Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego

WSTĘP

Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego wprowadza niniejsze Standardy Ochrony Małoletnich celem działania dla dobra dziecka i w jego najlepszym interesie, zapewniając, że prowadzona przez niego działalność edukacyjna dzieci o wartościach przyrodniczo-krajobrazowych i historyczno-kulturowych parków oraz obszarów chronionego krajobrazu jest zorganizowana tak, aby zapewnić małoletnim dostęp do tej edukacji
w sposób dla nich komfortowy, wolny od zagrożeń i zachowań nieodpowiednich,
w szczególności wolny od jakichkolwiek form przemocy i dyskryminacji.

SŁOWNIK POJĘĆ

Ilekroć w Standardach Ochrony Dzieci, zwanych w dalszej części „Standardami” jest mowa o:

• Dyrektorze – należy przez to rozumieć Dyrektora Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego;
• edukatorze – należy przez to rozumieć osobę zatrudnioną lub współpracującą
  z Zespołem Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, bez względu na formę, w tym w szczególności pracownika, praktykanta, wolontariusza, stażystę, itp., mającą w zakresie wykonywanych zadań edukację dzieci;
• pracowniku – należy przez to rozumieć osobę zatrudnioną lub współpracującą
  z Zespołem Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, bez względu na formę, w tym w szczególności pracownika, praktykanta, wolontariusza, stażystę, itp., który
  z racji pełnionej funkcji lub wykonywanych zadań ma lub może mieć kontakt
  z dziećmi;
• ZPKWŚ – należy przez to rozumieć Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego;
• małoletnim  należy przez to rozumieć, zgodnie z kodeksem cywilnym, osobę od urodzenia do ukończenia 18 roku życia;
• opiekunie małoletniego – należy przez to rozumieć osobę uprawnioną do reprezentacji małoletniego, w szczególności jego przedstawiciela ustawowego (rodzic, opiekun prawny oraz osoby (podmioty) sprawujące pieczę zastępczą nad dzieckiem), ale również nauczyciela;
• zgodzie opiekuna małoletniego – należy przez to rozumieć zgodę co najmniej jednej
  z osób, o których mowa w 1 pkt. 6 niniejszego paragrafu;
• krzywdzeniu małoletniego – należy przez to rozumieć popełnienie czynu zabronionego lub czynu karalnego na szkodę małoletniego przez jakąkolwiek osobę lub zagrożenie dobra małoletniego, w tym jego zaniedbywanie.
• przemocy fizycznej – celowe uszkodzenie ciała, zadawanie bólu lub groźba uszkodzenia ciała. Skutkiem przemocy fizycznej mogą być m. in. złamania, siniaki, rany cięte, poparzenia, obrażenia wewnętrzne. Przemoc fizyczna powoduje lub może spowodować utratę zdrowia bądź też zagrażać życiu;
• przemocy psychicznej – powtarzające się poniżanie, upokarzanie i ośmieszanie małoletniego, nieustanna krytyka, wciąganie dziecka w konflikt osób dorosłych, manipulowanie nim, brak odpowiedniego wsparcia, stawianie dziecku wymagań i oczekiwań, którym nie jest on w stanie sprostać;
• przemocy seksualnej – angażowanie dziecka w aktywność seksualną przez osobę dorosłą. Wykorzystywanie seksualne odnosi się do zachowań z kontaktem fizycznym (np. dotykanie małoletniego, współżycie z małoletnim) oraz zachowania bez kontaktu fizycznego (np. pokazywanie dziecku materiałów pornograficznych, podglądanie, ekshibicjonizm);
• zaniedbywaniem – niezaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych i emocjonalnych małoletniego przez rodzica lub opiekuna prawnego, niezapewnienie mu odpowiedniego jedzenia, ubrań, schronienia, opieki medycznej, bezpieczeństwa, braku dozoru nad wypełnianiem obowiązku szkolnego;
• danych osobowych małoletniego – należy przez to rozumieć wszelkie informacje umożliwiające identyfikację małoletniego;
• Koordynatorze – należy przez to rozumieć wyznaczonego przez Dyrektora pracownika odpowiedzialnego za wdrożenie i przestrzeganie Standardów ochrony Małoletnich w ZPKWŚ.

STOSOWANIE STANDARDÓW

1. Podstawową zasadą wszystkich czynności podejmowanych przez pracowników jest działanie dla dobra małoletnich oraz w ich interesie. Pracownicy traktują małoletnich
    z szacunkiem oraz uwzględniają ich godność i potrzeby. Niedopuszczalne jest stosowanie przemocy wobec małoletnich w jakiejkolwiek formie.
2. Pracownicy realizują zasady ochrony małoletnich w ramach obowiązującego prawa, przepisów wewnętrznych ZPKWŚ oraz swoich kompetencji.
3. Zasady bezpiecznych relacji z małoletnimi, określone przez Standardy Ochrony Małoletnich, obowiązują wszystkich pracowników.
4. Znajomość i zaakceptowanie Standardów przez pracowników ZPKWŚ potwierdzane jest podpisaniem oświadczenia.
5. Rekrutacja pracowników odbywa się według obowiązujących w ZPKWŚ przepisów wewnętrznych, przy uwzględnieniu procedury weryfikacji edukatorów.

ZASADY BEZPIECZNYCH RELACJI PRACOWNIKÓW Z MAŁOLETNIMI

Komunikacja z małoletnimi

1. Pracownik zobowiązany jest do utrzymywania profesjonalnych relacji z małoletnimi
   i każdorazowego rozważenia, czy jego reakcja, komunikat bądź działanie wobec małoletnich są odpowiednie do sytuacji, bezpieczne, uzasadnione i sprawiedliwe wobec innych małoletnich.
2. Każdy pracownik ma obowiązek działać w sposób otwarty i przejrzysty dla innych, aby zminimalizować ryzyko błędnej interpretacji swojego zachowania.
3. Pracownik w kontakcie z małoletnimi:

• zachowuje cierpliwość i odnosi się do małoletnich z szacunkiem;
• unika faworyzowania małoletnich;
• uważnie wysłuchuje małoletniego i stara się udzielać mu odpowiedzi dostosowanej do sytuacji i jego wieku;
• nie zawstydza małoletniego, nie lekceważy, nie upokarza, nie obraża;
• nie krzyczy na małoletnich, chyba, że wymaga tego sytuacja niebezpieczna (np. ostrzeżenie);
• nie ujawnia danych osobowych i innych drażliwych informacji o małoletnim osobom do tego nieuprawnionym, w tym innym małoletnim. Dotyczy to wizerunku, jego sytuacji rodzinnej, ekonomicznej, opiekuńczej i prawnej.

4. Decyzje dotyczące małoletniego powinny zawsze uwzględniać jego oczekiwania, ale również brać pod uwagę bezpieczeństwo innych małoletnich.
5. Małoletni ma prawo do prywatności, odstąpienie od zasad poufności każdorazowo musi być uzasadnione, a małoletni o takim fakcie powinien być jak najszybciej poinformowany.
6. Należy zadbać o to, aby być w zasięgu wzroku lub słuchu innych pracowników, lub innych osób dorosłych, w trakcie prowadzenia aktywności z małoletnimi.
7. W wyjątkowych i uzasadnionych sytuacjach, np. w przypadku konieczności rozmowy
   z małoletnim na osobności, pracownik powinien pozostawić np. uchylone drzwi bądź poprosić innego pracownika o uczestniczenie w rozmowie.
8. Pracownikowi nie wolno w obecności małoletnich niestosownie żartować, używać wulgaryzmów, wykonywać obraźliwych gestów, wypowiadać treści o zabarwieniu seksualnym.
9. Pracownikowi nie wolno wykorzystywać przewagi fizycznej ani stosować gróźb.
10. Pracownik zobowiązany jest do równego traktowania małoletnich niezależnie od ich płci, orientacji seksualnej, wyznania, pochodzenia etnicznego czy też niepełnosprawności.
11. Pracownik zobowiązany jest do zachowania poufności informacji uzyskanych
    w związku z pełnioną funkcją lub wykonywaną pracą, dotyczących zdrowia, potrzeb rozwojowych i edukacyjnych, możliwości psychofizycznych, seksualności, orientacji seksualnej, pochodzenia rasowego, etnicznego, poglądów politycznych, przekonań religijnych lub światopoglądów małoletnich.
12. Pracownik nie może utrwalać wizerunków małoletnich w celach prywatnych poprzez filmowanie, nagrywanie głosu, fotografowanie. Zakaz ten obejmuje także umożliwienia utrwalenia wizerunków małoletnich osobom trzecim. Wyjątkiem jest utrwalanie wizerunku na potrzeby ZPKWŚ, na podstawie zgody udzielonej przez opiekuna.
13. Pracownikowi zabrania się przyjmowania prezentów od małoletnich i ich opiekunów. Wyjątki stanowią okazjonalne podziękowania w formie listów, dyplomów, itp.
14. Pracownik zobowiązany jest do zapewnienia małoletnich, że w sytuacji, kiedy poczują się niekomfortowo wobec konkretnego zachowania bądź słów, mogą o tym powiedzieć pracownikowi i mogą oczekiwać odpowiedniej reakcji/lub pomocy.

Działania z małoletnimi

1. Pracownikowi bezwzględnie zabrania się (pod groźbą kary, w tym więzienia i utraty pracy):

• nawiązywać relacji romantycznych lub seksualnych z małoletnimi;
• składać małoletniemu propozycji o charakterze seksualnym i pornograficznym, w tym również udostępniania takich treści;
• proponować małoletniemu alkoholu, wyrobów tytoniowych i innych używek (narkotyków, tzw. dopalaczy).

2. Wszystkie ryzykowne sytuacje, które obejmują zauroczenie małoletnim przez pracownika lub pracownika przez małoletniego, muszą być zgłaszane Dyrektorowi.
3. Jeżeli pracownik jest świadkiem takich sytuacji powinien reagować stanowczo, ale
   z wyczuciem, aby zachować godność osób zainteresowanych.

Kontakt fizyczny z małoletnimi

1. Każde przemocowe zachowanie wobec małotniego jest niedozwolone. Nie można małoletniego popychać, bić, szturchać, ani w jakikolwiek sposób naruszać jego integralności fizycznej.
2. Pracownikowi nie wolno małoletniego dotykać w sposób, który mógłby zostać nieprawidłowo zinterpretowany. Jeżeli w odczuciu pracownika dziecko potrzebuje np. przytulenia, pracownik ten powinien mieć każdorazowo uzasadnienie zaistniałej sytuacji oraz swojego zachowania wobec małoletniego.
3. Pracownik nie powinien angażować się w zabawy typu: łaskotanie, udawane walki, brutalne zabawy fizyczne, itp.
4. Kontakt fizyczny z małoletnim nigdy nie może być niejawny bądź ukrywany, wiązać się z jakąkolwiek gratyfikacją ani wynikać z relacji władzy. Jeżeli pracownik będzie świadkiem jakiegokolwiek z powyżej opisanych zachowań i/lub sytuacji ze strony innych dorosłych lub małoletnich, zawsze zobowiązany jest niezwłocznie poinformować o tym osobę odpowiedzialną i/lub postąpić zgodnie z obowiązującą procedurą interwencji.
5. Pracownik, który ma świadomość, iż małoletni doznał jakiejś krzywdy np. znęcania fizycznego lub wykorzystania seksualnego, zobowiązany jest do zachowania szczególnej ostrożności
   w kontaktach z małoletnim, wykazując zrozumienie i wyczucie.
6. W sytuacjach udzielania pierwszej pomocy, sytuacjach wymagających czynności pielęgnacyjnych, higienicznych wobec małoletniego, pracownik powinien unikać innego niż niezbędny kontaktu fizycznego z małoletnim. Dotyczy to w szczególności pomagania w ubieraniu i rozbieraniu, jedzeniu, myciu, przewijaniu i w korzystaniu
   z toalety. Pracownik powinien zadbać o to, aby w każdej czynności pielęgnacyjnej
   i higienicznej asystował mu inny pracownik.

Kontakty poza godzinami pracy

1. Co do zasady kontakt z dziećmi powinien odbywać się wyłącznie w godzinach pracy
   i dotyczyć celów mieszczących się w zakresie działalności ZPKWŚ i zakresu obowiązków pracownika.
2. Pracownik nie może zapraszać małoletnich do swojego miejsca zamieszkania ani spotykać się z nimi poza godzinami pracy. Obejmuje to także kontakty poprzez prywatne kanały komunikacji (prywatny telefon, e-mail, komunikatory, profile
   w mediach społecznościowych).
3. Jeżeli zachodzi taka konieczność, właściwą formą komunikacji z dziećmi i ich opiekunami poza godzinami pracy są kanały służbowe (e-mail, telefon służbowy).
4. Jeżeli zachodzi konieczność spotkania z małoletnimi poza godzinami pracy, pracownik musi poinformować o tym Dyrektora, a opiekunowie małoletniego muszą wyrazić zgodę na taki kontakt.
5. Utrzymywanie relacji towarzyskich lub rodzinnych (jeżeli małoletni i opiekunowie małoletnich są osobami bliskimi wobec pracownika) wymaga zachowania poufności wszelkich informacji dotyczących innych dzieci, ich opiekunów.

Bezpieczeństwo online

1. Pracownik musi być świadomy cyfrowych zagrożeń i ryzyka wynikającego
   z rejestrowania jego prywatnej aktywności w sieci przez aplikacje i algorytmy, ale także jego własnych działań w Internecie. Dotyczy to „lajkowania” określonych stron, korzystania z aplikacji randkowych, na których można spotkać dzieci, z którymi pracownik prowadzi zawodowe działania, obserwowania określonych osób/stron
   w mediach społecznościowych
   i ustawień prywatności kont, z których pracownik korzysta.
2. Jeżeli profil pracownika jest publicznie dostępny, małoletni i ich opiekunowie mogą mieć wgląd w cyfrową aktywność pracownika, dlatego pracownikowi nie wolno nawiązywać kontaktów z małoletnimi, z którymi ma zawodowe kontakty poprzez przyjmowanie bądź wysyłanie zaproszeń w mediach społecznościowych.
3. W trakcie zajęć czy innych aktywności prowadzonych przez ZPKWŚ osobiste urządzenia elektroniczne pracowników powinny być wyłączone lub wyciszone,
   a funkcjonalność bluetooth wyłączona.

ROZPOZNAWANIE CZYNNIKÓW RYZYKA KRZYWDZENIA MAŁOLETNICH

1. Pracownicy w ramach wykonywanych obowiązków zwracają uwagę na symptomy krzywdzenia małoletnich.
2. W przypadku zauważenia zagrożenia pracownik zgłasza ten fakt Koordynatorowi lub Dyrektorowi.
3. W przypadku zidentyfikowania oznak krzywdzenia małoletnich Koordynator lub Dyrektor podejmuje rozmowę z opiekunami, przekazując informacje na temat dostępnej oferty wsparcia i motywując do szukania pomocy.

ZASADY I PROCEDURA PODEJMOWANIA INTERWENCJI

Zgłaszanie nieodpowiednich zachowań

1. Zgłoszenie zaobserwowanego zagrożenia może dokonać każdy pracownik.
2. Zgłoszenia można wysyłać na adres: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
3. Pracownik przekazuje informację do Koordynatora w formie notatki służbowej, podając informacje dotyczące małoletniego i jeśli ma taką wiedzę opiekuna wraz
   z opisem zaobserwowanej sytuacji.
4. Koordynator po przeanalizowaniu sytuacji informuje odpowiednie służby (np. MOPS, policję, prokuraturę, sąd rodzinny).
5. Jeżeli przed zgłoszeniem do Koordynatora były powzięte działania, Koordynator wypełnia kartę interwencji.

Zagrożenie życia i zdrowia małoletniego

1. W przypadku podejrzenia, że życie małoletniego jest zagrożone lub grozi mu ciężki uszczerbek na zdrowiu należy niezwłocznie poinformować odpowiednie służby (policja, pogotowie ratunkowe), dzwoniąc pod numer 112, 997 (policja) lub 999 (pogotowie).
2. Poinformowania służb dokonuje pracownik, który pierwszy powziął informację
   o zagrożeniu.
3. Pracownik po zgłoszeniu zdarzenia wypełnia kartę interwencji.

Krzywdzenie małoletniego przez osobę dorosłą

1. W przypadku, gdy pracownikowi zgłoszono krzywdzenie małoletniego przez osobę dorosłą (opiekuna lub innego dorosłego), zostaje sporządzona notatka służbowa
   i przekazana do Koordynatora, który przekazuje ją do odpowiednich służb.
2. W przypadku gdy pracownik zauważy krzywdzenie małoletniego przez opiekuna lub innego dorosłego, pracownik jest obowiązany  podjąć próbę przerwania zaistniałej sytuacji.
   W przypadku braku reakcji ze strony opiekuna lub innego dorosłego, pracownik prosi
   o podanie informacji dotyczących danych osobowych opiekuna lub innego dorosłego, celem sporządzenia notatki służbowej tj. karty interwencji, powołując się na niniejsze Standardy.
3. W przypadku, gdy zgłoszono krzywdzenie małoletniego przez pracownika, wówczas osoba ta zostaje odsunięta od pracy z dziećmi (nie tylko pokrzywdzonym) do czasu wyjaśnienia sprawy. Dyrektor w ciągu 5 dni od wpłynięcia informacji powołuje zespół do sprawdzenia zasadności zgłoszenia. Zespół powinien zakończyć pracę
   i przedstawić jej wyniki, nie później niż 14 dni od dnia wpłynięcia informacji.
4. W przypadku potwierdzenia informacji o krzywdzeniu małoletniego, Dyrektor ma możliwość udzielenia kary porządkowej pracownikowi zgodnie z Kodeksem pracy
   (w przypadku osoby zatrudnionej na umowę o pracę) lub może podjąć decyzję
   o rozwiązaniu umowy (w przypadku innych form zatrudnienia).
5. W sytuacji gdy naruszenie dobra małoletniego jest znaczne, w szczególności gdy doszło do dyskryminacji lub naruszenia godności małoletniego, należy rozważyć rozwiązanie stosunku prawnego z osobą, która dopuściła się krzywdzenia lub zarekomendować takie rozwiązanie Dyrektorowi.
6. Jeżeli osoba, która dopuściła się krzywdzenia, nie jest bezpośrednio zatrudniona przez ZPKWŚ, lecz przez podmiot trzeci, wówczas należy podmiotowi trzeciemu nakazać wskazanie innej osoby celem wykonania usługi, a w razie potrzeby rozwiązać umowę z instytucją współpracującą lub podmiotem świadczącym usługi na rzecz ZPKWŚ.
7. Wszystkie osoby, które w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych powzięły informację o krzywdzeniu małoletniego lub informacje z tym związane, są zobowiązane do zachowania tych informacji w tajemnicy, wyłączając informacje przekazywane uprawnionym instytucjom w ramach działań interwencyjnych. 
8. W przypadku, gdy podejrzenie zagrożenia bezpieczeństwa małoletniego zgłosili opiekunowie, a podejrzenie to nie zostało potwierdzone, należy o tym fakcie poinformować opiekunów małoletniego na piśmie.

Krzywdzenie przez rówieśnika/rówieśników

1. W przypadku podejrzenia krzywdzenia małoletniego przez innego małoletniego podczas zajęć edukacyjnych prowadzonych przez ZPKWŚ należy zwrócić uwagę opiekunowi grupy/małoletniego na zaistniałą sytuację (np. rodzicowi, nauczycielowi, osobie, pod której opieką dzieci pozostają w czasie zajęć), który z racji opieki nad grupą/małoletnim podejmie próbę wyjaśnienia sytuacji. Należy przeprowadzić rozmowę wyjaśniającą z każdym z małoletnich z osobna w obecności opiekuna, starając się wyjaśnić przyczyny. Pracownik ma obowiązek sporządzić notatkę służbową i wypełnić kartę interwencji (osobno dla osoby krzywdzonej i krzywdzącej), które niezwłocznie (maksymalnie w ciągu 3 dni) powinien przekazać Koordynatorowi.
2. W trakcie rozmów należy upewnić się, że małoletni podejrzewany o krzywdzenie innego małoletniego sam nie jest krzywdzony przez opiekunów, innych dorosłych bądź innych małoletnich. W przypadku potwierdzenia takiej okoliczności należy podjąć interwencję także w stosunku do tego małoletniego.
3. Jeżeli osobą podejrzewaną o krzywdzenie jest małoletni w wieku od 13 do 17 lat,
   a jego zachowanie stanowi czyn karalny, należy ponadto poinformować właściwy miejscowo sąd rodzinny lub policję poprzez pisemne zawiadomienie.
4. Jeżeli osobą podejrzewaną o krzywdzenie jest małoletni powyżej 17 lat, a jego zachowanie stanowi przestępstwo, wówczas należy poinformować właściwą miejscowo jednostkę policji lub prokuratury poprzez pisemne zawiadomienie.

PRZEPISY KOŃCOWE

1. Standardy wchodzą w życie z dniem ich ogłoszenia.
2. Ogłoszenie następuje w sposób przyjęty w ZPKWŚ.
3. Standardy są dostępne dla pracowników, małoletnich i ich opiekunów,
   w szczególności poprzez umieszczenie do wglądu pełnej wersji w Biurze oraz każdym Oddziale Biura ZPKWŚ w wersji papierowej oraz poprzez zamieszczenie na stronie Internetowej oraz BIP.